Η ιδιαίτερη γεύση του πετιμεζιού ξυπνά αναμνήσεις από τα παλιά, τότε που σε κάθε σπίτι υπήρχε αυτό το πολύτιμο προϊόν. Το πετιμέζι όπου και αν χρησιμοποιηθεί προσδίδει γεύση, άρωμα, χρώμα και θρεπτικά συστατικά. Είναι ένα 100% φυσικό προϊόν, χωρίς προσθήκη συντηρητικών, χρώματος ή ζάχαρης πλούσιο σε βιταμίνες, μέταλλα, ιχνοστοιχεία και αντιοξειδωτικές ουσίες. Παλιότερα το χρησιμοποιούσαν σαν φάρμακο, σαν διατροφικό συμπλήρωμα, σαν γλυκαντική ουσία και σαν κύριο συστατικό σε γλυκά και φαγητά.

Στις μέρες μας το πετιμέζι έχει κάνει μια δυναμική επιστροφή στη διατροφή μας καθώς όλο και περισσότεροι σεφ και ζαχαροπλάστες το χρησιμοποιούν στις δημιουργίες τους.

Στην ζαχαροπλαστική μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως υποκατάστατο της ζάχαρης ή άλλου σιροπιού, οπότε θεωρητικά μπορεί να μπει οπουδήποτε. Χρησιμοποιείται σε κέικ, μπισκότα, κουλουράκια, μουσταλευριά, χαλβά, γλυκά κουταλιού, γλυκά ταψιού, παγωτό, γρανίτα, ρυζόγαλο και σε πολλά άλλα.

Επίσης στη μαγειρική ταιριάζει πολύ και με κρεατικά, όπως το αρνί, το χοιρινό, το μοσχάρι και τα πουλερικά, αλλά και με όσπρια, όπως τα ρεβίθια. Σαν ντρέσσινγκ στις σαλάτες αλλά και με ψαρικά, χταπόδι, θαλασσινά αλλά και ζυμαρικά. 

Η επιστροφή του στις γκουρμέ κουζίνες αλλά και στο μέσο ελληνικό σπίτι είναι δεδομένη και ουσιαστικά τα όρια της χρήσης του τελειώνουν εκεί που τελειώνει η φαντασία των δημιουργών.

Το πετιμεζι ειναι ενα παχύρρευστο σιρόπι που φτιάχνεται βράζοντας τον μούστο. Πλούσιο σε ενέργεια, σίδηρο και ασβέστιο. Δεν περιέχει συντηρητικά, χρωστικές, ζάχαρη. Διατηρείται για πολύ καιρό εκτός ψυγείου. Συγκεντρώνει τα περισσότερα θεραπευτικά συστατικά του σταφυλιού και συνήθως χρησιμοποιείται :

•    αυτούσιο όπως είναι σε μικρά "πρωινά σφηνάκια" για άμεση ενεργειακή ενδυνάμωση : άριστη πηγή σιδήρου (αναιμίες) καταπραϋντικές ιδιότητες λαιμού, αντικαταθλιπτικό 

•    για μαριναρίσματα στην μαγειρική, ιδιαίτερα με ξύδι σε γλυκόξυνες σάλτσες και γιά βαλσάμικες σαλάτες 

•    στην ζαχαροπλαστική ως γλυκαντική ουσία σε ροφήματα, γιαούρτι, μουστοκούλουρα και ιδιαίτερα σιρόπι σε σπιτικές τηγανίτες  

Θρεπτική αξία (% ανά 100 γρ.) / Υδατάνθρακες 80.9 / Λιπαρά 0.4 / Πρωτεΐνες 0,9 / Θερμίδες 33 / Ασβέστιο 74mg / Φωσφόρος 40 mg / Σίδηρος 1,2mg

Το σκούρο αυτό παχύρρευστο ελιξίριο γλυκαίνει τον ουρανίσκο του ανθρώπου εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Σήμερα, το πετιμέζι, το κολλώδες σιρόπι που φτιάχνεται βράζοντας και ξαφρίζοντας τον μούστο (τον χυμό των πατημένων σταφυλιών πριν αρχίσει η διαδικασία της ζύμωσης), το βρίσκουμε σε περιοχές και σε χωριά σε όλη την Ελλάδα όπου οι κάτοικοι παράγουν το δικό τους κρασί και σε επιλεγμένα ράφια ορισμένων καταστημάτων στις πόλεις.     Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν δημιουργήσει ένα είδος αξιολογικής κλίμακας για τον μούστο που διαφοροποιούσε το γλυκαντικό από το πόσο είχε βράσει και πήξει. Υπήρχε ο γλεύκος που εκτιμάται ότι ήταν κάτι που έμοιαζε με τον φρέσκο μούστο από υπερβολικά ώριμα σταφύλια. Το έψημα ήταν συμπυκνωμένος χυμός σταφυλιών με την πυκνότητα του μελιού, που συχνά αντικαθιστούσε το τελευταίο. Ο εψετός ήταν λίγο λιγότερο πυκνός.

Στη σύγχρονη κουζίνα, το αρχαίο αυτό γλυκαντικό βλέπει μια κάποια αναγέννηση, οι χρήσεις του επεκτείνονται πέρα από τη σφαίρα της ζαχαροπλαστικής και προστίθεται σε πιάτα με κρέατα, ψάρια και λαχανικά, σε σάλτσες και ντρέσινγκ προκειμένου να ικανοποιηθούν οι ορέξεις των σύγχρονων Ελλήνων γαστρίμαργων για κάτι παραδοσιακό, αλλά και καινούργιο. Το πετιμέζι δρα και ως συντηρητικό στη χωριάτικη κουζίνα, ιδίως στα γλυκά του κουταλιού με μελιτζάνα και κολοκύθα. Το πετιμέζι περιχύνεται πάνω σε ψημένο ψωμί, σε τσαλέτια (τηγανίτες από μπομπότα- γλυκός χυλός με βάση το αλεύρι- ένα παλιό πιάτο από τη Σάμο), σε μικρές χορτόπιτες από την Τήνο όπως η φεσκλόπιτα, σε περισσότερα πιάτα στην παραδοσιακή κουζίνα και τουλάχιστον σε ένα γλυκόξινο πιάτο με ψάρι, το σαβόρο, σε διάφορες εκδοχές από τις Κυκλάδες.

Για να φτιάξουμε δύο λίτρα πετιμέζι, χρειαζόμαστε με 5 λίτρα φρέσκου μούστου και 2 κύβους 5 εκ. από μπαγιάτικο ψωμί. Ρίχνουμε τον μούστο σε μια μεγάλη κατσαρόλα μαζί με το ψωμί. Τα ζεσταίνουμε σε πολύ χαμηλή φωτιά. Μόλις αρχίζει να σιγοβράζει, ξαφρίζουμε την επιφάνεια με ένα μεγάλο κουτάλι. Πετάμε τον αφρό. Το κάνουμε συνεχώς, καθώς σιγοβράζει ο μούστος. Μαγειρεύουμε μέχρι να μειωθούν τα 5 λίτρα σε περίπου 2. Θα γίνει ένα παχύρρευστο και κολλώδες μείγμα, με πυκνότητα περίπου ανάμεσα σε αυτή του λαδιού και του μελιού. Το αφήνουμε να κρυώσει στην κατσαρόλα και το αποθηκεύουμε σε ένα καθαρό βάζο σε δροσερό, σκοτεινό μέρος.

Μπορεί για αρκετά χρόνια να  είχε ξεχασθεί αλλά σε πολλές περιοχές της επαρχίας οι κάτοικοι συνηθίζουν να το πίνουν ως σφηνάκι το πρωί καθώς έχει αποδειχθεί ότι είναι πλούσιο σε ενέργεια, σίδηρο και ασβέστιο.

Παράλληλα το πετιμέζι  αποτελεί άριστη πηγή σιδήρου,ανακουφίζει από τα ενοχλητικά συμπτώματα του πονόλαιμου ενώ αποτελεί ασπίδα προστασίας για την κατάθλιψη.

 

Σύμφωνα με τους διαιτολόγους το πετιμέζι επειδή είναι η συμπυκνωμένη μορφή του σταφυλιού, μία και μόνο κουταλιά μπορεί να παρέχει ότι και σχεδόν ένα τσαμπί σταφύλι. 

Το τίμημα του υψηλού θερμιδικού φορτίου δείχνει μηδαμινό μπροστά στην περιεκτικότητα του σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β, σίδηρο, ασβέστιο, μαγνήσιο, μαγγάνιο, φώσφορο, κάλιο και χαλκό.

Ο μούστος περιέχει πολλά θρεπτικά συστατικά (υδατάνθρακες, αμινοξέα, βιταμίνες, μέταλλα, φαινόλες). Συγκεκριμένα, είναι πλούσιος σε βιταμίνη Α, βιταμίνη C καθώς και σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β, ενώ από μεταλλικά στοιχεία περιέχει ασβέστιο, φώσφορο, κάλιο και σίδηρο. Είναι καλή πηγή υδατανθράκων λόγω των σταφυλοσακχάρων που περιέχει κι έτσι αποτελεί καλή πηγή ενέργειας για τον οργανισμό. Επιπλέον, έχει και αντιοξειδωτική αλλά και αντικαρκινική δράση, λόγω της ρεσβερατρόλης, που βρίσκεται στη φλούδα των σταφυλιών.

Τα πιο συνηθισμένα γλυκίσματα από μούστο, είναι η μουσταλευριά και τα μουστοκούλουρα. Το πετιμέζι, μπορεί να αντικαταστήσει τη ζάχαρη σε γλυκίσματα και ροφήματα, να χρησιμοποιηθεί ως σπιτικό αναψυκτικό (1 μέρος πετιμέζι - 3 μέρη παγωμένο νερό) ή να προστεθεί ως αρωματικό σιρόπι σε γιαούρτι και παγωτά.  

 

Πλέον το  ξεχασμένο πετιμέζι έχει εισβάλλει σε όλες τις γκουρμέ κουζίνες. Η νέα τάση στη διατροφή αλλά και η τελευταία λέξη της μόδας στις γλυκές αλχημείες των διάσημων σεφ προέρχεται από το σταφύλι.

Πλέον και οι  επώνυμοι έλληνες σεφ έχουν εντάξει στα πιάτα τους  το αρχαίο αυτό γλυκαντικό   κερδίζοντας τις εντυπώσεις